HORLAMA VE TEDAVİSİ
Uyku, yaşam döngümüz içerisinde hayati
Uyku kalitesini etkileyen tüm problemler özellikle önemsenmesi ve tedavi ed
uyku esnasında gerçekleşen horlama, diş gıcırdatma gibi problemlerde çıkan rahatsız edici seslerden dolayı hayat arkadaşlarımızı etkileyen ve ikili ilişkileri zora sokan yönü de çok önemlidir. Bu duruma uykunun ‘’sosyal ilişki’’ problemi diyebiliriz. Maalesef ki aile içi önemli sorunlara yol açabilecek kadar ileri de gidebilen önemli problemler haline gelebilmektedir.
Gece diş sıkma/gıcırdatma (bruksizm) de önemli bir uyku hastalığıdır ve toplumda çok yaygındır.
Kontrol altına alınmadığı takdirde gündüz diş sıkma ve pek çok çene, eklem, diş problemlerine sebebiyet vermektedir.
Horlayan kişiler çoğunlukla ağız açık olarak uyuduklarında diş sıkma problemi olamayacağı düşünülse de önemli bir oranda her ikisinin de beraber olduğu ve birbirini tetiklediği görülmektedir.
HORLAMA
Nefes alıp verme sırasında havanın üst solunum yollarından geçerken yumuşak dokuların titremesi ile oluşan rahatsız edici sese horlama denir.
Ortaya çıkan sesin şiddeti solunum yollarının ne kadar dar olduğuna, yaşa, kiloya ve uyuma pozisyonuna bağlı değişmektedir.
Horlama ile beraber solunan oksijen miktarı (oksijen doygunluğu-satürasyonu) yeterli miktarda olmadığında yani düşük oksijen satürasyonu olduğunda pek çok hastalığa davetiye çıkarılmış olmaktadır.
HORLAMANIN SEBEPLERİ:
- Doğuştan anatomik yapılardaki darlık nedeniyle havayolunun kısıtlı olması
- Fazla kilo sonucu havayolunda anatomik yapıda problem olmamasına rağmen zamanla daralma olması
- Alkol, sigara veya bazı ilaçların tüketimi ile yumuşak dokuda sarkma olması
- Burun bölgesinde daralma nedeni ile: kronik burun tıkanıklığı veya deviasyon (burundaki eğrilik) sonucu. (Bu faktörler KBB konsültasyonu ve tedavisi gerektirir.)
- Yaş ile dokularda zamana bağlı sarkma olması
- Uyku hijyeninin (ortamının ideal) olmaması
- Farklı faktörlere bağlı uyku sürekliliğinin olmaması sonucu eksik uyuma
- Uyku pozisyonu sebebi ile
HORLAMA SONUCUNDA KARŞILAŞILAN DURUMLAR :
- Gün içerisinde uykusuz ve yorgun hissetmek
- Uykusuzluk nedeni ile konsantrasyon bozukluğu yaşamak ve kaza yapma riskinin olması
- Yüksek tansiyon ve kalp rahatsızlıklarının görülmesine zemin hazırlamak/tetiklemek
- Tansiyon ve damar tıkanıklığı olması sonucunda felç görülme riskinin olması
- Horlama sebebi ile kilo verilemediği için (uyku esnasında salgılanan hormon düzeninde problem olmasından dolayı) görülebilecek diğer sistemik hastalıkların riski
- Çocuklarda görülen uyku apnesi problemi nedeni ile öğrenme sorunlarının ve davranış bozukluklarının görülmesi
’’Genellikle horlama ile kendini gösteren ama çok daha ileri rahatsızlıklara sebebiyet verebilen diğer bir sorun ise uyku apnesidir.’’
OBSTRÜKTİF (TIKAYICI) UYKU APNESİ
Horlama, obstrüktif uyku apnesinin ana semptomlarından biridir. Uyurken solunumun bir veya birkaç kez kesilmesi ile karakterize olan uyku apnesi; dikkat eksikliği, aşırı sinirlilik, unutkanlık ve daha ileriki vakalarda kalp rahatsızlığı gibi pek çok sağlık problemine yol açmaktadır.
Horlama ve uyku apnesi tedavilerinde diş hekimi, kulak burun boğaz uzmanı ile koordine çalışarak horlamaya neden olan etkenleri çok iyi değerlendirip kişinin ihtiyacı olan tedavi seçeneğini belirler.
UYKU APNESİ SEMPTOMLARI
- Şiddetli - yüksek sesle horlama
- Uyku esnasında nefesin belli sürelerle durması/kesilmesi
- Geceleri baş, boyun bölgelerinde terleme
- Geceleri sık sık tuvalet ihtiyacı olması
- Sabahları uyanınca ağız solunumu sebebi ile oluşan ağız kuruluğu ve kötü tat hissi
- Kandaki oksijen doygunluğunda kısıtlılık sebebi ile tansiyon problemleri
- Kilo alma ve/veya olan kiloyu verememe sonucu kısır döngüye girerek apnenin sürekli artması
- Gün içerisinde uykusuz hissetmek , konsantrasyon bozukluğu ile huzursuz ve mutsuz hissetmek. İkili ilişkilerde sorun yaşamak.
Uyku apnesi, horlamanın ve nefes sürekliliğinin bozulması sebebi ile aynı odada uyuyan kişinin aşırı rahatsız ve tedirgin olmasına yol açar. Eşinin süreli olarak nefes almaması ile hayatını kaybetmesi korkusundan etkilenerek o kişilerin de kaygı kaynaklı uyku problemleri yaşamasına sebep olur. Bu nedenle horlama ve özellikle uyku apnesi sorunu yaşayan kişileri çoğunlukla aileden diğer kişiler tedavi olmaları yönünde motive ederler.
’’Her hastalık gibi horlama ve uyku apnesi tedavisinde de başarılı bir tedavi için doğru teşhis teknikleri ile net bir teşhis koyarak; bilgi ,tecrübe ve teşhisin gerektirdiği materyal ve teknolojileri kullanmak gerekir.’’
HORLAMA VE UYKU APNESİ TANISI
Uyku sırasında iyi bir nefes kontrolü ve sürekliliği hedeflenmektedir.
Uyku sürekliliğinin olamamasının temelde üç türü vardır.
- Uyku sırasında nefes almayı güçleştiren, nefes yolunu tıkayan faktörler nedeni ile (Tıkayıcı/Obstrüktif Uyku Apnesi)
- Uyku sırasında beyinin ilgili kaslara doğru komutu verme kabiliyetini kaybetmesi nedeni ile (Merkezi/Santral Uyku Apnesi)
- Her iki problemin karma olması nedeni ile (Mikst/Bileşik Uyku Apnesi)
POLISOMNOGRAFI TESTİ
’’Polisomnografi testi ile uyku esnasında yaşanan solunum durmalarının ve azalmalarının miktarı ve süresi, kan basıncı, kan oksijen seviyesi, kalp atış düzensizlikleri ve uyku bozukluklarının sebebinin tespiti yapılabilir. ‘’
POLİSOMNOGRAFİ TESTİ
Polisomnografi – PSG (uyku sorunları testi), horlama ve uyku apnesi gibi uyku hastalıklarının tanısında kullanılan en kesin yöntemdir.
Polisomnografi dışında konu hakkında eğitimli bir hekim tarafından detaylı bir klinik muayene yapılmalı, önceden hazırlanmış ve uluslararası kabul gören anamnez formları ile gerekli tüm kişiye özel bilgiler alınmalı ve değerlendirilmelidir.
Ayrıca sefalometrik radyografi veya gerekirse Dental Volumetrik Radyografi ( DVT ) ile havayolu açıklığı tetkiğinin yapılması da faydalı olabilmektedir.